Genco Erkal
28 Mart 1938 tarihinde, İstanbul’da doğdu. Babası deniz subayı Reşat Bey, annesi moda tasarımcısı ve terzi Nebahat Erkal’dır. Galatasaray Lisesi İlkokulunda yatılı öğrenim gördü. Ortaöğrenimini Robert Kolejde, yükseköğrenimini İstanbul Üniversitesinin Psikoloji Bölümünde tamamladı.
Çocukluk yıllarından itibaren tiyatroya ilgi duydu. Robert Kolejdeki öğrencilik günlerinde tiyatro ile yoğun olarak ilgilendi. Ailesi tiyatrocu olmasını istemediği için üniversitede psikoloji eğitimi aldı, tiyatro ile amatör olarak uğraştı. 1957 yılında amatör bir oyuncu olarak Genç Oyuncular topluluğunun kuruluşunda yer aldı.
Muhsin Ertuğrul’dan bir teklif alması üzerine profesyonel tiyatro oyunculuğuna başladı. Kenter Tiyatrosu’nda sahnelenen “Çöl Faresi” adlı oyunda ilk profesyonel rolünü sergiledi. İlk profesyonel rejisi de Kenter Tiyatrosu’nda Ionesco’nun tek perdelik “İskemleler” ve “Ders” oyunlarına yaptığı reji oldu. Sonraki dönemlerde Gülriz Sururi-Engin Cezzar Tiyatrosu’nda ve Ankara Sanat Tiyatrosu’nda çalıştı.
1963 yılında Arena Tiyatrosu’nda sahnelenen “Aslan Asker Şvayk” oyunundaki Şvayk rolü ile dönemin tek tiyatro ödülü İlhan İskender Ödülü’nü kazandı. Gülriz Sururi-Engin Cezzar Tiyatrosu’nda “Keşanlı Ali Destanı”nı yönetti.
Dönemin Devlet Tiyatroları Genel Müdürü, Erkal’ı uzaktan izledi, beğendi ve kendisini Devlet Tiyatroları’na almak istediğini söyledi. Erkal, konservatuvarda değildi; Devlet Tiyatroları Genel Müdürü’nün konservatuvardan yetişmemiş bir oyuncuya bu teklifte bulunması alışılmış bir durum değildi. Erkal o dönemde “Bir Delinin Hatıra Defteri” adlı oyunu üzerinde çalışıyordu. Genel Müdür’e, üzerinde çalıştığı oyunundan bahsetti ve sahneleyebileceğini söyledi. “Oyuncuların ne oynayacağına biz karar veririz.” cevabını alması üzerine ödenekli tiyatro hayalinden vazgeçti. O günden sonra Şehir Tiyatrosu’nda yahut Devlet Tiyatrosu’nda çalışmayı düşünmedi. Kendi ifadesiyle; sanatı bağımsız olarak yapmak olarak istedi, memur olarak değil.
Nikolay Gogol’un “Bir Delinin Hatıra Defteri” adlı öyküsünü tiyatroya uyarladı ve Türkiye’de oynanan ilk tek kişilik oyun olarak 1965 yılında Ankara Sanat Tiyatrosu’nda sahneledi.
1969 yılında Mehmet Akan, Şevket Altuğ, Ferit Erkal, Arif Erkin Güzelbeyoğlu ve Nurten Tunç ile birlikte devrimci bir tiyatro topluluğu olan Dostlar Tiyatrosu’nu kurdu. Birçok oyun sergilemelerinin ardından Dostlar Tiyatrosu’nun kadrosu salonsuzluk ve bütçe sorunları sebebiyle 1980’lerde dağıldı ve Dostlar, prodüksiyon tiyatrosu olarak oyunlar sahnelemeye devam etti.
1993-1998 yılları arasında, Paris’te ve Avignon Festivali’nde Fransızca da oynamaya başladı. Senfonik konserlerde Prokofiev’in “Peter ile Kurt”, Stravinski’nin “Askerin Öyküsü”, Fazıl Say’ın “Nâzım” adlı yapıtlarını anlatıcı olarak seslendirdi.
1982 yılında “At” ve 1983 yılında “Faize Hücum” filmleri ile “en iyi erkek oyuncu” dalında Antalya Film Festivali’nde iki kez Altın Portakal’ aldı. TRT televizyonu için Haldun Taner’in ünlü müzikli oyunu “Keşanlı Ali Destanı”nı yönetti ve oynadı.
2008 senesinde “Sivas’93” isimli belgesel tiyatro oyununu yazdı ve yönetti. Oyun, Türkiye ve Avrupa genelinde sahnelendi.
Sanat yaşamı, Ayşe Yüksel tarafından “Güneşin Sofrasında-Genco Erkal’ın Dostlar Tiyatrosu Serüveni” (2020) adıyla kitaplaştırıldı.
Rol aldığı filmlerden bazıları şunlardır:
Bir Delinin Hatıra Defteri (televizyon filmi, 1974)
At (1982)
Faize Hücum (1982)
Hakkâri’de Bir Mevsim (1983)
Camdan Kalp (1990)
Prensesin Uykusu (2010)
İLGİLİ ÖYKÜLER
