İbrahim Necmi Dilmen

İbrahim Necmi Dilmen

(1889 - 5 Mart 1945): Yazar, araştırmacı. Selanik’te doğdu. Avukat Mehmed Tayfur Beyin oğludur. Selanik İdadîsini ve İstanbul Hukuk Mektebini bitirdi (1908). Selanik hukuk Mektebinde devletler hukuku ve malî kanunlar derslerini verdi. Bu arada Zaman gazetesini çıkardı. Selanik’in kaybedilmesi üzerine İstanbul’a geldi. Darüşşafaka, Vefa ve Davud Paşa liselerinde edebiyat okuttu. İstanbul Darulfünûnu Edebiyat Fakültesine Ural-Altay Dilleri Kürsüsüne Giese’nin yanında müderris muavini oldu. Giese Almanya’ya dönünce Edebiyat Nazariyeleri okutan Ali Ekrem Bolayır’ın yanına geçti. Galatasaray Lisesi ve İstanbul Muallim Mektebinde hocalık etti. Harf İnkılâbından önce yeni harflerle ilgili yazılar yazıyor, konferanslar veriyordu. Harf İnkılâbının ardından gramer çalışmaları yapmaya başladı ve bu ara Gazi Terbiye Enstitüsüne ve Musiki Muallimliği Mektebine edebiyat öğretmeni tayin edildi. Türk Dili Tetkik Cemiyeti yönetim kuruluna ve sonra genel sekreterliğine getirildi (1933). 1935’te Burdur milletvekili seçildi. 1936’ta Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesine profesör yapıldı. Burada 1941 yılına kadar ders verdi. Bir kaza sonucu Ankara’da öldü. Kabri İstanbul Büyükada’dadır.

İbrahim Necmi Dilmen, dilde tasfiyeciliği şiddetle savunmuştur. Güneş-Dil Teorisi ortaya atılınca, bu teoriyi ispat etme çalışmalarına girişti. Ancak teorinin ilmî bir dayanağı olmadığı için bu konuda yazdıkları da faraziye olarak kaldı.

Eserleri: Tarih-i Edebiyat Dersleri (2 cilt, 1922), Türkiye’de Tütün Meselesi (1924), Halk Kıraatı (1928), Yeni Türkçe Okuma Yazma Dersleri (1928), Muallimlere Mahsus Yeni Harflerle Türkçe Okuma Yazma Dersleri (1928), Yeni Türkçe Gramer Hakkında Bir Kalem Denemesi (1928), Amelî Yeni Türkçe Dersleri (1928), Türkçe Gramer (4 cilt, 1930), Abdülhak Hamid ve Eserleri (1932), Küçük Türkçe Grameri (Sınıf 5, 1934), Türk Dil Bilgisi Dersleri (2 cilt, 1936), Güneş-Dil Teorisinin Ana Hatları Hakkında (1936), Türk Tarih Tezinde Güneş-Dil ve Teorisinin Yeri ve Değeri (1937), Dilin ve Dillerin Kaynağı (1939), Tanzimat Edebiyatı Tarihi (Ders notları, 1942).