Leylâ Saz
(1850 6 Aralık 1936): Şair, bestekâr. Hekimbaşı Sakızlı İsmail Paşa’nın kızıdır. Sarayda Sultan Abdülmecid’in kızı Münire Sultan ile birlikte yetişti; piyano ve resim dersleri aldı. Babası Girit valiliğine tayin edilince onunla gitti (1860). Fransızca ve Rumca öğrendi. Babası İzmir’de vali iken Vilâyet Mektubî muavini Sırrı Efendi ile evlenen Leyla Saz, kocasının mektupçuluk ve valilikle gittiği Prizren, Tuna, Trabzon ve Kastamonu’da bulundu. Kocasının ölümü üzerine İstanbul’a yerleşti. Kızıltoprak’ta damadı Mehmet Ali Ayni’nin evinde öldü. Mezarı Edirnekapı’dadır.İlk şiiri 1881’de Hazine-i Evrak dergisinde çıktı.
Leyla Hanım musikişinastı. 200’den fazla beste yaptığı söylenirse de bunların bir kısmı köşklerinde çıkan yangında yandı. Zamanımıza 44 şarkısı, 1 türküsü ve 5 marşı kaldı.
Şiirleri: Solmuş Çiçekler (1928; Genişletilmiş yeni yayını: Nezih Neyzi, 1997). Hatıraları: Harem ve Saray Âdât-ı Kadimesi, Harem-i Humayun ve Sultan Sarayları başlıklarını taşıyan hatıraları Vakit ve İleri gazetelerinde tefrika edildi (1920-1922). Daha sonra oğlu Yusuf Razi Bel Fransızcaya çevirip yayınladı. Sadi Borak hatıraları Haremin İçyüzü adıyla kitaplaştırdı (1974; yeni yayını: Anılar: 19. Yüzyılda Saray Haremi, 2000).
İLGİLİ ÖYKÜLER
